Eindwerk psycho-oncologie 2016-2018: De langdurige psychologische effecten van mantelzorg bij de partners van kankerpatiënten

Het bieden van mantelzorg is niet altijd even evident. Soms geraken mantelzorgers overbelast. Er is nog te weinig geweten over de langdurige psychologische effecten van het bieden van mantelzorg.

Heel concreet wilden we onderzoeken of er een verband bestaat tussen de mate van overbelasting van de mantelzorger tijdens de periode van mantelzorg en gecompliceerde rouw na het overlijden bij de partners van kankerpatiënten in België. Bijkomende factoren die we tevens in ons onderzoek opnamen, waren voorbereidheid op het overlijden enerzijds en depressie, angst en stress na het overlijden anderzijds.

Onderzoeksopzet

Het betrof een cross-sectionele studie. Deelnemers werden bevraagd via een online vragenlijst met daarin de Caregiver Strain Index (die peilt naar overbelasting van de mantelzorger), de RouwVragenLijst en de Depression Anxiety Stress Scales. Daarnaast bevroegen we sociodemografische gegevens, de periode van mantelzorg en de mate van voorbereidheid op het overlijden.

Resultaten

Er namen 27 mensen deel. Gemiddeld gaf men een score van 4,44 (op een zevenpunts Likertschaal) aan omtrent de mate van voorbereidheid op het overlijden. Vierentwintig deelnemers gaven overbelasting aan. Achttien partners vertoonden gecompliceerde rouw. Er waren 5 mensen met een hoge depressiescore, 4 met een hoge angstscore en 1 met een hoge stressscore.

Er werden significante positieve correlationele verbanden gevonden tussen: overbelasting en het aantal dagen zorg per week voor iemand anders; depressie/angst/stress en gecompliceerde rouw; depressie, angst en stress onderling. Er werden significante negatieve correlationele verbanden gevonden tussen: leeftijd van de deelnemer/van de kankerpatiënt en overbelasting; leeftijd van de deelnemer/van de kankerpatiënt en stress; leeftijd van de deelnemer en angst; duur van de relatie en depressie/angst/stress; aantal uren mantelzorg per dag en depressie/stress; duur sinds het overlijden; voorbereidheid op het overlijden/gecompliceerde rouw.

Er zijn significante verschillen voor wat betreft stress voor mannelijke en vrouwelijke deelnemers; voor wat betreft voorbereidheid op het overlijden voor kortere of langere duur sinds het overlijden; voor wat betreft overbelasting voor minder of meer aantal dagen per week zorg voor iemand anders; voor wat betreft angst voor minder of meer overbelaste mantelzorgers; voor wat betreft leeftijd van de deelnemer voor minder of meer overbelaste mantelzorgers.

We vonden geen verbanden tussen voorbereidheid op het overlijden, overbelasting, gecompliceerde rouw, depressie, angst en stress.

Klinische, maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie

We zagen we dat zeer veel mensen overbelasting en gecompliceerde rouw hebben aangegeven. Voornamelijk jonge mantelzorgers blijken het moeilijk hebben. Ze zijn overbelast en vertonen meer angst en stress. Ze zorgen bovendien vaak nog voor iemand anders. Vrouwen ervaren bijkomend nog meer stress.

Mantelzorgers maken een essentieel deel uit van de moderne gezondheidszorg en hun mentale gezondheid mag niet uit het oog verloren worden. Het is belangrijk om actief op zoek te gaan naar die mantelzorgers die het moeilijk hebben en om hen bij te staan. Allerlei initiatieven (zoals steun bij de zorg voor de kinderen, ervoor zorgen dat mantelzorgers nog steeds leuke activiteiten kunnen doen, …) kunnen hiertoe mogelijks bijdragen.